Nuôi con - Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói, làm gì khi trẻ chậm nói.

Bé nhà tôi được 20 tháng, 13kg, 86 cm. Cháu ăn ngủ tốt. Nhưng cháu chưa biết nói . Tôi có nghe nói chậm nói cũng có thế là triệu chứng của bện tự kỷ . Bác sỹ có thể cho tôi biết nên làm gì khi trẻ chậm nói và được bệnh tự kỷ có những triệu chứng gì và làm sao để phát hiện sớm bệnh này được không ? Rất mong được BS giúp đỡ, Xin cảm ơn!

(Thai Thanh Tam)

Trả lời: 

Thời điểm trẻ học nói không giống nhau. Có trẻ bập bẹ những từ đơn giản đầu tiên vào 12 tháng tuổi, có trẻ tháng thứ 24 mới bập bẹ từ ba. Song thường trẻ bắt đầu học nói ở tháng thứ 18. Hai tuổi mà vẫn chưa nói được coi như chậm nói.

A/ Những biểu hiện phát triển bình thường:

1/ Trước 12 tháng tuổi:

Ở giai đoạn này, điều quan trọng là phải xem những dấu hiệu cho thấy trẻ sử dụng giọng của chúng có liên quan đến môi trường xung quanh. Những tiếng thì thầm hoặc bập bẹ là giai đoạn sơ khai của phát triển vốn từ. Khi bé lớn hơn chút nữa (thường khoảng 9 tháng), chúng bắt đầu nối các âm thanh với nhau, và nói thành từ như "mẹ" và "bà" (dù không thực sự hiểu nghĩa từ). 

Trước 12 tháng, bé sẽ chăm chú vào các âm thanh. Những bé nhìn chăm chú nhưng không phản ứng với âm thanh có thể có dấu hiệu của việc không nghe được.

2/ Từ 12 đến 15 tháng:

Trẻ ở tuổi này đã phát được khá nhiều âm và ít nhất nói được một hoặc hai từ đúng (không bao gồm "mẹ" và "bà). Các danh từ thường được nói trước, như "bé" và "bóng". Con bạn cũng đã có thể hiểu và tuân theo những chỉ dẫn (câu lệnh) đơn lẻ, chẳng hạn "đưa cho mẹ quả bóng".

3/ Từ 18 đến 24 tháng:

Trẻ phải có vốn từ khoảng 20 từ vào lúc 18 tháng tuổi và 50 hoặc hơn vào thời điểm lên 2. Ở 2 tuổi, trẻ đã học được cách kết nối 2 từ, ví dụ "bé khóc" hoặc "bố béo". Trẻ 2 tuổi cũng có thể thực hiện được các chỉ dẫn hai bước, ví dụ "nhặt quả bóng lên và đưa cho bố cái cốc".

4/ Từ 2 đến 3 tuổi:

Cha mẹ thường chứng kiến sự "bùng nổ" trong ngôn ngữ của trẻ trong giai đoạn này. Vốn từ của trẻ sẽ tăng lên (tới mức không thể đếm được) và bé sẽ kết hợp ba hoặc nhiều từ hơn trong một câu.

Khả năng hiểu cũng tăng lên - vào năm 3 tuổi, bé sẽ bắt đầu hiểu "đặt nó lên bàn" hoặc "đặt nó dưới gầm giường" nghĩa là gì. Con bạn cũng sẽ bắt đầu phân biệt được màu sắc và hiểu các khái niệm mô tả (như to lớn, nhỏ).

B/ Sự khác biệt giữa nói và ngôn ngữ:

Khả năng nói và ngôn ngữ thường được đánh đồng, nhưng thực ra có sự khác biệt giữa hai điều này:

- Nói là sự bộc lộ ngôn ngữ thành lời, bao gồm việc phát âm rõ ràng.

Ngôn ngữ là khái niệm rộng hơn và để chỉ toàn bộ hệ thống bày tỏ và tiếp nhận thông tin theo một cách có nghĩa. Đó là sự hiểu và được hiểu thông qua giao tiếp - bằng lời, bằng cử chỉ và bằng chữ viết.

Một đứa trẻ gặp trục trặc về ngôn ngữ có thể phát âm từ khá tốt, nhưng lại không thể ghép 2 hoặc hơn 2 từ với nhau. Một em bé khác nói khó hiểu, nhưng bé lại có thể sử dụng các từ và cụm từ để bày tỏ ý kiến của mình. 

Và một bé khác nữa có thể phát âm tốt nhưng lại khó khăn trong việc hiểu các câu lệnh (chỉ dẫn).

Cách xử lý khi trẻ chậm nói đúng phương pháp.

“3 tháng biết lẫy, 7 tháng biết bò, 9 tháng lò dò tập đi” từ 12 tháng tuổi trẻ bắt đầu “ê, a” những từ ngữ đầu đời. Là cha mẹ, khi được chứng kiến từng giai đoạn phát triển của trẻ đến khi trẻ có thể gọi cha, gọi mẹ chính là những giây phút hạnh phúc vô bờ bến. 

Thế nhưng, lại có những trẻ “ba tuổi không chịu nói”, mang đến sự lo lắng, thậm chí là sợ hãi cho các bậc phụ huynh, có thể là bé tự kỉ dẫn đến chậm nói nhưng cũng có thể là bé sẽ không có khả năng giao tiếp nữa. Vậy những dấu hiệu nào phát hiện sớm trẻ chậm nói và phải làm gì khi trẻ chậm nói, hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết dưới đây.

1/ Cách xử lý khi trẻ chậm nói:

Trẻ chậm nói khiến cho bố mẹ lo con mình bị tự kỷ

2/ Làm gì khi trẻ chậm nói?

Nguyên nhân khiến trẻ chậm nói:

Cho trẻ sử dụng smartphone quá nhiều sẽ khiến trẻ bị chậm nói, lười giao tiếp

Hiện tượng trẻ chậm nói không còn là vấn đề lạ và hiếm trong  xã hội. Cuộc sống hiện đại cùng với sự bùng nổ của công nghệ là một trong những nguyên nhân góp phần không hề nhỏ đến sự chậm nói ở trẻ. 

Nhiều bậc cha mẹ thường cho trẻ xem TV hay dùng smartphone để bé ngồi yên, ăn ngoan hay mình rảnh làm việc nhà. Khi xem TV và sử dụng điện thoại thông minh, trẻ không cần phải nói, không cần suy nghĩ, chỉ ngồi yên và nhìn, đưa tay chỉ, chạm vào màn hình dần tạo thói quen lười nói và ngại giao tiếp ở trẻ.

Tuy là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng chậm nói ở trẻ nhưng sự ảnh hưởng của công nghệ thông tin không phải là nguyên nhân duy nhất. Đôi khi những trục trặc trong vòm miệng, như tổn thương lưỡi, hở hàm ếch, dây hãm ngắn,..lại là nguyên nhân khiến trẻ chậm nói. Cha mẹ cần phát hiện sớm, cho trẻ tới gặp bác sĩ để tìm cách khắc phục.

Trục trặc trong khả năng nghe cũng thường có liên quan đến việc chậm nói, đó là lý do vì sao trẻ nên được bác sĩ tai mũi họng kiểm tra khi có vấn đề về nói. Trẻ khó nghe cũng sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu, bắt chước và sử dụng ngôn ngữ.

3/ Dấu hiệu cho thấy trẻ mắc chứng chậm nói:

Hãy chú ý những thay đổi của trẻ để phát hiện dấu hiệu cho biết trẻ chậm nói

Nên theo sát trẻ, để ý về mặt giao tiếp của trẻ trong giai đoạn từ 12 đến 24 tháng tuổi, lúc này là giai đoạn trẻ học nói và bắt đầu muốn giao tiếp với mọi người. 

Nếu thấy trẻ có những biểu hiệu sau, cha mẹ cần cảnh giác bởi đó có thể là dấu hiệu cảnh báo chứng chậm nói ở trẻ mà bạn không biết:

– Không sử dụng điệu bộ, cử chỉ, chẳng hạn chỉ hoặc vẫy tay bye bye khi được 12 tháng tuổi.

– Thích dùng cử chỉ hơn là lời nói để giao tiếp khi đến 18 tháng tuổi.

– Không bắt chước được âm thanh khi 18 tháng tuổi.

– Có khó khăn trong việc hiểu các yêu cầu đơn giản.

Trong giai đoạn 2-3 tuổi phụ huynh nên đưa bé đi khám nếu phát hiện các dấu hiệu trẻ chậm nói sau:

– Chỉ có thể bắt chước âm thanh hoặc hành động và không tự mình phát âm từ hoặc các cụm từ.

– Chỉ nói một số âm thanh hoặc từ nào đó lặp đi lặp lại và không thể sử dụng ngôn ngữ nói để trò chuyện ngoài những nhu cầu thiết yếu.

– Không thể tuân theo các chỉ dẫn đơn giản.

– Có giọng nói khác thường (nghe như giọng mũi hoặc the thé hoặc bắt chước tiếng con vật trong phim).

– Khó khăn trong việc hiểu ở tuổi này. Cha mẹ phải hiểu được khoảng một nửa số từ trẻ nói ra khi 2 tuổi và khoảng 3/4 vào lúc 3 tuổi. Vào năm trẻ lên 4, thậm chí người lạ cũng phải hiểu được trẻ nói gì.

4/ Phải làm gì khi trẻ mắc chứng chậm nói?

• Đọc cho trẻ nghe, bắt đầu từ lúc 6 tháng, những cuốn sách mà trẻ có thể bắt chước cử động, hoặc có các hình hoa văn để trẻ có thể chạm vào.
• Tận dụng mọi tình huống hàng ngày để khuyến khích trẻ nói và bộc lộ ngôn ngữ.
• Mặt khác, bạn cũng nói liên tục nếu có thể. Giải thích cho trẻ những hiện tượng, sự vật sự việc xảy ra xung quanh bé.
• Dành nhiều thời gian chuyện trò với bé, hạn chế cho bé sử dụng tivi, điện thoại và các đồ chơi công nghệ khác.

Cha mẹ nên chú ý, phát hiện kịp thời và cho bé đi khám, điều trị càng sớm càng tốt nếu trẻ nhà mình bị chậm nói. Do giai đoạn 2-3 tuổi là giai đoạn vàng để can thiệp, trị liệu cho bé. Trẻ càng lớn càng khó điều trị.

Hãy hành động sớm để ngăn chặn nguy cơ chậm nói ở trẻ, để bé yêu của bạn có thể phát triển bình thường và khỏe mạnh.