Mang thai - Mang bầu đa thai gây ra những nguy cơ tiềm ẩn các mẹ bầu cần phải biết

Đa thai thường được xem có mức độ nguy hiểm rất cao. 

Không chỉ ảnh hưởng đến bạn hay thai nhi mà các bệnh khác có liên quan đến sinh sản cũng tăng cao hơn so với những người chỉ mang một bào thai. Điều này không có nghĩa là bạn sẽ gặp nhiều rắc rối. 

Có rất nhiều người phụ nữ thành công trong việc mang đa thai và không gặp nhiều khó khăn. Nhưng nó vẫn tiềm ẩn những nguy hiểm khiến bạn phải cân nhắc.

Đối với nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn, mang đa thai sau khi thực hiện kỹ thuật hỗ trợ sinh sản là tin vui nhưng đối với ngành y đó lại là một hạn chế.

Hiện nay, trong trường hợp đậu quá nhiều thai sau khi thực hiện hỗ trợ sinh sản, giữ lại bao nhiêu thai vẫn hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của người mẹ.

Như một biến chứng:

Đối với các bác sĩ của Bệnh viện Từ Dũ, việc giúp sản phụ L.H.A.T. (SN 1985) vượt cạn thành công với 5 em bé chỉ nặng 1,3 – 2 kg hồi tháng 3/2013 là cả một phép mầu. Bởi đó là ca mổ đẻ với rất nhiều nguy cơ tai biến cho cả mẹ lẫn con, trong đó việc dưỡng bào thai 5 đứa trẻ “cầm cự” được đến tuần thứ 33,5 cũng là chuyện hy hữu. 

Sức khỏe 5 đứa trẻ, dù bị suy hô hấp, có yếu ớt, phải nằm nhiều ngày tại khoa sơ sinh nhưng cuối cùng đều khỏe mạnh… Trước đó, chị T. thực hiện thụ tinh nhân tạo bằng phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) tại một phòng khám tư nhân và kiên quyết không thực hiện giảm thai vì một số lý do riêng.

Sau ca sinh 5 thành công ấy, số lượng thai phụ đậu tới 3, 4 thai sau khi được hỗ trợ sinh sản đòi giữ lại toàn bộ thai tăng đến chóng mặt tại bệnh viện Từ Dũ. Vậy là các bác sỹ lại phải cố gắng thuyết phục, bởi lẽ họ hiểu rằng phép mầu thường chỉ xảy ra 1 lần. “Đa thai trong hỗ trợ sinh sản có thể coi như một biến chứng trong quá trình kích thích buồng trứng. 

Nhiều nước đi đầu về hỗ trợ sinh sản như Mỹ, Pháp, Úc đã phải đối đầu với vấn đề đa thai trong hỗ trợ sinh sản gia tăng. Đa thai sẽ mang đến rất nhiều nguy cơ cho mẹ và con, làm giảm đi cơ hội đưa được một đứa trẻ khỏe mạnh về nhà sau quá trình điều trị. Vì thế, chiến lược của HTSS là ngoài gia tăng tỉ lệ thành công còn phải giảm tỉ lệ đa thai” – Bác sỹ Hoàng Thị Diễm Tuyết, Phó Giám đốc BV Từ Dũ, cho biết.

Theo BS Tuyết, một ca thụ tinh nhân tạo – thụ tinh trong ống nghiệm thành công nhất vẫn là đậu được một thai khỏe mạnh. Song thai cũng có thể chấp nhận dù đa phần vẫn sinh non nhưng sinh ở tuần thai thứ 34-35, trẻ không quá yếu, tỉ lệ tử vong sơ sinh thấp. Không nên để tam thai vì thời điểm sinh non sẽ bị lùi về tuần thai thứ 28-30, trẻ rất non, nuôi khó, để lại nhiều di chứng… Nếu tứ thai, ngũ thai… thì các mối nguy hiểm này còn cao hơn nữa.

Nên vì con:

Bác sỹ Nguyễn Ngọc Thông, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản TP HCM, nhấn mạnh: “Thai kỳ đa thai luôn là một thai kỳ nguy cơ cao. Người mẹ dễ bị cao huyết áp, tiểu đường thai kỳ, tiền sản giật; tăng nguy cơ tai biến do diện nhau bám rộng làm đờ tử cung, băng huyết, chảy máu sau sinh… 

Đa thai cũng thường dẫn đến sinh non, nguy cơ đối với trẻ non tháng là ngạt sau sinh, hạ thân nhiệt, suy hô hấp, hạ đường huyết, vàng da sơ sinh, nhiễm trùng, bệnh lý võng mạc, chậm tăng trưởng thể chất, trí tuệ, bại não… Chưa kể, đa thai còn khiến nguy cơ sảy thai, thai chết lưu cao hơn”.

Theo Bác sỹ Thông, ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới, việc quyết định giữ lại bao nhiêu thai vẫn thường phụ thuộc vào người mẹ và suy cho cùng đó cũng là quyền chính đáng. Vấn đề ở đây là nhiều người vẫn chưa hiểu rõ các nguy cơ, bị ảnh hưởng bởi tâm lý mong con mà quên đi những vấn đề về sức khỏe, trí tuệ mà đứa trẻ có thể phải gánh chịu.

Những nguy cơ khi mang đa thai:

Nhiều phụ nữ mang đa thai có thể chưa biết mình đang thuộc diện thai nghén có nguy cơ cao, cho nên có hiểu biết về những nguy cơ tiềm ẩn, các biến chứng cũng như triệu chứng và các lựa chọn điều trị sẽ giúp phụ nữ đối phó tốt hơn với hoàn cảnh thai nghén của mình. Một số nguy cơ tiềm ẩn gây lo ngại cho thai trong khi một số khác lại đe dọa sức khỏe người mẹ.

Nhận biết dấu hiệu mang đa thai:

Siêu âm là cách duy nhất để biết chính xác mang đa thai hay đơn thai. Tuy nhiên, ngoài nhận biết bằng siêu âm, các thai phụ có thể nghi ngờ mình mang đa thai hay không bằng các dấu hiệu mang đa thai sau:

• Tăng cân quá nhiều.
• Tử cung lớn hơn so với tháng mang thai
• Ốm nghén nghiêm trọng: Buồn nôn và nôn vọt rất nhiều
• Có những cử động của thai nhi sớm hơn bình thường.

Chuyển dạ sớm và sinh non:

Có lẽ nguy cơ lớn nhất đi kèm với đa thai là chuyển dạ sớm, dẫn đến hậu quả là sinh non. Những phụ nữ mang đa thai có tỷ lệ chuyển dạ sớm cao gấp đôi so với những bà mẹ mang một thai. Nhiều trường hợp thai đôi, thai ba dễ tăng nguy cơ chuyển dạ sớm và dễ xảy ra các biến chứng nhưng gần như tất cả các trường hợp thai bốn trở lên đều sinh non. 

Ảnh hưởng của sinh non đến trẻ sơ sinh rất đa dạng, nhưng may mắn là những tiến bộ về công nghệ y học đã có thể hỗ trợ trẻ sinh non vượt qua những yếu kém ngay từ những ngày đầu trong cuộc sống.

Ngoài sự căng thẳng về thể chất và cảm xúc vì phải mang thai đôi, thai ba… còn tăng nguy cơ bị các biến chứng thường gặp của thai nghén và có thể gặp những triệu chứng nghiêm trọng hơn do mang đa thai.

Hội chứng thai đôi truyền máu cho nhau:

Do có bất thường ở những mạch máu trong bánh nhau dẫn đến sự cung cấp máu không đều cho mỗi thai. Trạng thái này gây nguy hiểm cho cả 2 thai nhưng không ảnh hưởng đến sức khỏe người mẹ.

Ngoài ra, còn có thể do: Trong tiến trình phát triển của thai nghén, dây rốn của 2 thai xoắn vào nhau và gây chèn ép, làm giảm lưu lượng máu mang ôxy và chất dinh dưỡng đến một thai khiến thai không thể phát triển bình thường như thai kia; Phần bánh nhau dành cho mỗi thai to nhỏ khác nhau cho nên mỗi thai nhận máu không đồng đều.

Bất thường về nhận máu không đều ở 2 thai chỉ gặp ở những thai đôi phát triển từ một trứng và chung một bánh nhau, chung một buồng ối. Thông thường, người mẹ cần được theo dõi sát và có khi cần nhập viện.

Đái tháo đường khi mang thai:

Tỷ lệ bệnh đái tháo đường phát triển khi mang thai ở những phụ nữ đa thai tăng gấp đôi, có lẽ do tăng hormon vì có hơn một thai và điều này đã ảnh hưởng đến khả năng của cơ thể đối với tiến trình xử lý insulin. Nhiều khi bệnh được kiểm soát bằng chế độ ăn nhưng đôi khi cần phải dùng insulin. Bệnh không tạo ra nguy cơ cho trẻ sơ sinh.

Bất thường ở bánh nhau

Dù là có một bánh nhau, hai bánh nhau hay bánh nhau chung thì người mang đa thai cũng có nguy cơ lớn hơn bị biến chứng nhau tiền đạo hay nhau bong non. Những sự cố xảy ra với bánh nhau có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho người mẹ, gồm cả chảy máu trong khi có thai hoặc sau khi đẻ. Theo dõi sát có thể phát hiện sớm để không xảy ra tai biến.

Sự cố cho tim:

Một nghiên cứu gần đây ở Canada đã đưa ra những thông tin nghiêm túc về mối nguy hiểm của đa thai. Phụ nữ mang thai đôi hay thai ba dễ bị suy tim hơn. Nguy cơ bị nhồi náu cơ tim khi mang đa thai có thể gấp gần 4 lần. Nguyên nhân có thể do tăng gánh nặng sinh lý, thêm một thai là làm tăng cung lượng tim của người mẹ.

Tiền sản giật và tăng huyết áp do thai nghén:

Huyết áp là vấn đề gây phiền muộn với nhiều bàmẹ mang đa thai. Tăng huyết áp khi mang thai khi trị số huyết áp đo được lớn hơn 140/90mmHg, vì vậy huyết áp cần được kiểm tra thường xuyên mỗi khi phụ nữ có thai. C

ách chữa trị là nghỉ, nằm giường và đôi khi cần dùng thuốc. Trường hợp nặng cần cho đẻ sớm. Tăng huyết áp là một phần của tiền sản giật và thường kèm với nồng độ protein cao trong nước tiểu. 

Cứ 3 phụ nữ đa thai thì có 1 người bị tiền sản giật, do đó cần được theo dõi sát vì dễ bị biến chứng nặng như suy thận, co giật hay đột quỵ. Tiền sản giật liên quan trực tiếp đến thai nghén, sau khi đẻ thì tiền sản giật sẽ hết và thường không có hệ quả kéo dài.

Phòng ngừa các nguy cơ của đa thai như thế nào?

Đa thai là gì:

Đa thai là tình trạng trong một lần mang thai và có nhiều hơn 1 thai nhi, thường gặp nhất là song thai,…

Song thai có tỷ lệ vào khỏang 1/100 – 1/150 lần sanh và có 2 dạng. Song thai cùng trứng (hiếm hơn – khoảng 1/250 lần sanh): phát triển từ một trứng thụ tinh bởi một tinh trùng, nhưng trong quá trình phát triển thì chia làm 2 thai, song thai dạng này sẽ sinh ra 2 bé hoàn toàn giống nhau về hình dạng bên ngoài, kiểu gen di truyền và có cùng giới tính.

Song thai khác trứng là 2 trứng thụ tinh bởi 2 tinh trùng khác nhau và phát triển đồng thời thành 2 thai, tỷ lệ có 2 trứng cùng rụng trong một chu kỳ gia tăng với việc dùng các loại thuốc kích thích rụng trứng. 

Trong những người có dùng phương pháp hỗ trợ sinh sản, có khỏang 25-30% là song thai (tam thai chiếm khỏang 5%). Hai bé có thể có cùng hay khác giới tính, hình dạng và kiểu gen di truyền tương tự như 2 anh em ruột của 2 lần sinh khác nhau.

Phòng ngừa các nguy cơ của đa thai như thế nào?

Nên phát hiện song thai sớm nhằm xác định rõ loại song thai và có hướng theo dõi cùng giải quyết kịp thời, có hướng dẫn bà mẹ trong chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt cho phù hợp.

Siêu âm sớm trong 3 tháng đầu thai kỳ có khả năng phát hiện song thai 1 hay 2 buồng ối vào khỏang 75%, trong khi siêu âm trễ hơn tỷ lệ này chỉ còn khoảng 50% hay ít hơn nữa.

Nếu như trong một thai kỳ bình thường, một bà mẹ khỏe mạnh và đủ cân chỉ cần tăng khỏang 8-12kg, thì một trường hợp song thai cần khỏang 18-20kg, và đặc biệt cần thêm nhu cầu canxi và sắt nhiều hơn bình thường.

Lịch khám thai các trường hợp này cũng cần thường xuyên hơn, đặc biệt vào các tháng cuối nhằm phát hiện sớm những nguy cơ cho mẹ và thai nhi; cần gia tăng thông tin tư vấn, đặc biệt báo trước các nguy cơ và dấu hiệu nguy hiểm để bệnh nhân biết lúc nào cần nhập viện theo dõi.

Trước đây, đã có lúc chúng ta nghe báo động về tình hình phụ nữ Trung quốc dùng các phương pháp kích thích rụng trứng nhằm tăng khả năng sinh đôi, để đối phó với chính sách sinh một con của chương trình dân số của Trung quốc. Việc lạm dụng này có khi đẩy sức khỏe mẹ vào tình trạng nguy cấp và có khi cũng không có được những đứa con khỏe mạnh như ý.

Hai bé trong một lần sanh, sẽ làm gia tăng niềm vui cho bố mẹ và người thân, nhất là khi cả 2 bé đều khỏe mạnh. Tuy nhiên, nguy cơ bệnh tật cho cả mẹ và con, cũng theo đó mà gia tăng, cần phải gia tăng sự cẩn trọng trong theo dõi thai kỳ nhằm hạn chế phần nào bất lợi và để niềm vui làm bố mẹ được trọn vẹn.

Trên đây là một số lời khuyên của các chuyên gia phụ sản về hiện tượng đa thai, nếu bạn có điều gì thắc mắc, hãy liên hệ với chúng tôi  hoặc chát trực tuyến với chuyên gia để được tư vấn miễn phí về sức khỏe.

Dấu hiệu của thai sinh đôi, đa thai

Đa thai là việc 1 người phụ nữ có thể mang thai từ 2 (sinh đôi) và nhiều hơn 2 thai nhi. Nhận biết sớm mình mang đa thai sẽ tốt hơn cho việc chăm sóc sức khỏe cho mình và thai nhi. 

Vậy cách nhận biết sớm được việc mình có mang đa thai hay không phải làm thế nào?

Tuy việc siêu âm trong những tháng đầu khó có thể cho câu trả lời chính xác cho câu hỏi này, nhưng dựa vào những dấu hiệu sau đây, mẹ bầu cũng có thể nhận biết tương đối chính xác khả năng mang thai đôi của mình.

1/ Mức kích thích tố màng đệm – HCG tăng cao:

HCG (viết tắt của cụm từ human chorionic gonadotropin) hay kích thích tố màng đệm là một loại hóc môn có trong máu của phụ nữ mang thai hoặc nước tiểu khoảng 10 ngày sau khi thụ thai. Chỉ số HCG tăng nhanh chóng và đạt mức cao nhất vào khoảng tuần thứ 10 của thai kỳ. 

Do vậy, bằng việc đo chỉ số HCG trong máu của thai phụ, các bác sỹ có thể xác định một cách tương đối chính xác về số lượng trứng được thụ thai dựa theo thang đo HCG tiêu chuẩn.

2/ Sử dụng sóng âm thanh để nhận biết:

Vào cuối tháng thứ 3 của thai kỳ, bằng việc sử dụng sóng âm thanh để khuếch đại âm thanh tim thai, các bác sỹ cũng có thể xác định được liệu mẹ bầu có mang đa thai hay không. Nếu bác sỹ phát hiện ra hơn một nhịp tim thì có thể kết luận tương đối là có nhiều hơn một thai nhi. 

Ngoài ra, sóng âm thanh cũng được chứng minh là vô hại với thai nhi. Tuy nhiên, biện pháp này thường có độ chính xác không cao do những âm thanh được cho là nhịp tim thứ hai có thể là tiếng ồn nền hay nhịp tim của chính thai phụ.

3/ Ốm nghén nặng hơn:

Khoảng 50% phụ nữ mang thai phải trải qua các triệu chứng ốm nghén thường gặp như buồn nôn và nôn. Thai phụ mang đa thai cũng không ngoại lệ, thậm chí còn phải trải qua giai đoạn ốm nghén vất vả hơn rất nhiều. 

Có tới 85% bà mẹ sinh đôi cho biết giai đoạn ốm nghén của họ ‘kinh khủng’ hơn rất nhiều so với khi chỉ mang thai một em bé.

Ốm nghén nặng hơn cũng có thể là dấu hiệu của đa thai. (Ảnh minh họa)

4/ Tăng cân nhiều hơn:

Thai phụ mang đa thai hầu như đều tăng cân nhiều hơn so với khi mang thai một. Tuy nhiên độ tăng cân cũng khác nhau tùy thuộc vào chiều cao, dạng cơ thể và khối lượng trước khi mang thai của thai phụ.

5/ Chỉ số AFP cao:

AFP là một chất đạm được tạo ra trong gan, thai nhi và trong dịch ối. Bài kiểm tra chỉ số AFP là xét nghiệm máu được thực hiện ở phụ nữ mang thai trong 3 tháng thứ hai của thai kỳ. Xét nghiệm này được sử dụng để xác định rủi ro thai nhi có mang dị tật bẩm sinh hay không. 

Ngoài ra, thai phụ mang đa thai còn có chỉ số AFP cao hơn khá nhiều so với các thai phụ mang đơn thai, do đó dựa vào chỉ số AFP, các bác sỹ cũng có thể xác định được tương đối việc mẹ mang đa thai.

6/ Vòng bụng lớn hơn so với tuổi thai:

Trong suốt thai kỳ, các bác sỹ có thể đo chiều cao của đáy tử cung (tính từ đỉnh xương mu đến đầu tử cung) để xác định tuổi của thai nhi. Thai đôi có thể khiến tử cung của mẹ mở rộng vượt qua phạm vi thai đơn bình thường. 

Do đó, dựa vào kích thước này, bác sỹ cũng có thể dự đoán mẹ có mang thai đôi hay không.

7/ Thai nhi có chuyển động sớm hơn:

Các mẹ bầu mang đa thai cũng thường cho biết họ cảm nhận được thai nhi chuyển động trong bụng mình sớm và thường xuyên hơn so với khi mang thai một.

8/ Mệt mỏi hơn:

Các triệu chứng mệt mỏi quá độ là biểu hiện thường thấy nhất ở mẹ mang đa thai. Buồn ngủ, buồn nôn và mệt mỏi trong ba tháng đầu thai kỳ có thể tăng lên gấp nhiều lần bởi cơ thể đang phải làm việc để cung cấp dinh dưỡng cho nhiều hơn một em bé. Tuy nhiên trong một số trường hợp, sự mệt mỏi quá độ này cũng có thể do các yếu tốt khác như công việc, stress hay dinh dưỡng kém.

9/ Hình ảnh siêu âm để nhận biết đa thai:

Cuối cùng, cách duy nhất để khẳng định chắc chắn việc mẹ có mang đa thai hay không là siêu âm. Tuy nhiên phải từ tháng thứ 3 trở đi thì kết quả hình ảnh siêu âm song thai, đa thai mới trở nên rõ ràng và chính xác.